Svar

Nei, veiðar á lóu og spóa yrðu ekki sjálfkrafa leyfðar þótt Ísland yrði aðili að ESB. Báðar tegundirnar eru á lista yfir þær tegundir sem aðildarríkjunum er heimilt að leyfa veiðar á og eru taldar upp í viðauka við svonefnda fuglatilskipun. Aðildarríkjunum er ætíð heimilt að kveða á um strangari verndarákvæði en tilskipunin krefst. Veiðar á lóu og spóa eru bannaðar á Íslandi og aðild að ESB mundi engu breyta um það bann. Veiðarnar verða áfram bannaðar nema íslensk stjórnvöld ákveði annað.

***

Spóinn er einkvænisfugl og virðist hjónatryggð hans vara ævilangt.

Að meginreglu eru allar villtar fuglategundir friðaðar hér á landi samkvæmt lögum (nr. 64/1994) um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum. Þær tegundir sem heimilt er að veiða eru sérstaklega tilgreindar í reglugerð (nr. 456/1994) um fuglaveiðar og nýtingu hlunninda af villtum fuglum. Það sama á við um veiðitímabil og veiðiaðferðir. Lóa og spói eru ekki á meðal þeirra 29 fuglategunda sem heimilt er að veiða á Íslandi en þær eru hrafn, fýll, dílaskarfur, toppskarfur, súla (hefðbundin ungataka), helsingi, hvítmáfur, rita, skúmur (hefðbundin eggjataka), kjói, álka, langvía, stuttnefja, teista, lundi, svartbakur, sílamáfur, silfurmáfur, heiðagæs, duggönd, hávella, toppönd, hettumáfur, grágæs, stokkönd, urtönd, rauðhöfðaönd, skúfönd og rjúpa.

Um vernd villtra fugla í Evrópusambandinu er fjallað í svonefndri fuglatilskipun (nr. 2009/147). Markmið tilskipunarinnar er að tryggja vernd allra fuglategunda sem eiga náttúruleg heimkynni á yfirráðasvæði aðildarríkja ESB. Samkvæmt tilskipuninni er meginreglan sú að allar fuglategundir eru friðaðar en í viðaukum við tilskipunina eru taldar upp þær tegundir sem undanþegnar eru veiðibanni.

Í viðauka II-A við fuglatilskipunina eru taldar upp 24 fuglategundir sem öllum aðildarríkjum Evrópusambandsins er heimilt að leyfa veiðar á. Af þessum 24 tegundum lifa 15 á Íslandi. Sex þeirra er heimilt að veiða hér á landi (grágæs, stokkönd, urtönd, rauðhöfðaönd, skúfönd og rjúpa) en hinar níu eru friðaðar (sex varptegundir og þrír óreglulegir varpfuglar (bleshæna, skógarsnípa og hringdúfa)). Ekki yrði þörf á að aflétta friðun umræddra tegunda við innleiðingu fuglatilskipunarinnar, ef til aðildar Íslands kæmi, þar sem aðildarríkjum er heimilt að kveða á um strangari verndarákvæði en tilskipunin krefst (sjá 14. grein tilskipunarinnar).

Lóan er táknræn fyrir vorkomuna á Íslandi og er hennar ósjaldan getið í kveðskap og þjóðtrú.

Í viðauka II-B við fuglatilskipunina er listi yfir þær fuglategundir sem sumum aðildarríkjum er heimilt að leyfa veiðar á, á sínu umráðasvæði, og tafla sem sýnir hverjar þessara tegunda má veiða í hvaða landi. Bæði lóan (Pluvialis apricaria) og spóinn (Numenius phaeopus) eru taldar upp í viðauka II-B. Heimilt er að leyfa veiðar á lóu í Belgíu, Danmörku, Grikklandi, Frakklandi, Írlandi, Möltu, Hollandi, Portúgal og Bretlandi. Í þremur löndum, Danmörku, Frakklandi og Bretlandi, er heimilt að leyfa veiðar á spóa. Af þeim tegundum sem heimilt er að veiða á Íslandi eru átta taldar upp í viðauka II-B (svartbakur, sílamáfur, silfurmáfur, heiðagæs, duggönd, hávella, toppönd og hettumáfur) og því fordæmi fyrir því að heimilt sé að veiða þær í tilteknum aðildarríkjum.

Til að halda ástandi fuglaveiða óbreyttu í landinu, ef til aðildar að Evrópusambandinu kæmi, þyrftu stjórnvöld að semja um heimild til áframhaldandi veiða á þeim 23 tegundum sem heimilt er að veiða á Íslandi en ekki eru taldar upp í viðauka II-A. Það mundi krefjast þess að þeim tegundunum sem heimilt er að veiða á Íslandi en hvorki eru taldar upp í viðauka II-A né II-B yrði bætt við viðauka II-B.

Veiðar á lóu og spóa verða að sama skapi ekki sjálfkrafa leyfðar þótt Ísland gerðist aðili að ESB. Þær verða bannaðar áfram svo lengi sem íslensk stjórnvöld vilja, þar sem aðildarríkjunum er ætíð heimilt að kveða á um strangari verndarákvæði en tilskipunin krefst. Eftir aðild Íslands að ESB yrðu veiðar á lóu og spóa hins vegar ekki heimilaðar nema með samþykki Evrópusambandsins.

Heimildir og myndir:

• Samningahópur EES II um aðild Íslands að ESB, 2010: Greinargerð til aðalsamninganefndar um umhverfismál.
• Mynd af lóu sótt á is.wikipedia.org - heiðlóa, 28.11.2011.
• Mynd af spóa sótt á aves.is, 28.11.2011.

Upprunaleg spurning:

Það er vitað að hvalveiðum er sjálfhætt gangi Ísland í ESB. Nú eru veiðar á ýmsum öðrum dýrum, þar á meðal lóu og spóa, leyfðar í sumum löndum ESB. Má búast við að veiðar á þessum fuglum verði leyfðar hér á landi í kjölfar inngöngu í ESB?