Svar

Frumefnið evrópín nefnist europium á ensku. Það hefur sætistöluna 63 í lotukerfinu og efnatáknið Eu. Atómmassi þess er 151,964 g/mól. Frumefnið finnst í náttúrunni og er stöðugt en stöðug frumefni búa yfir minnst einni stöðugri samsætu (e. isotope). Fundur frumefnisins er eignaður franska efnafræðingnum Eugène-Anatole Demarçay (1852-1903). Demarçay grunaði að nýlega uppgötvað frumefni, samarín, væri mengað af óþekktu efni. Hann einangraði efnið árið 1901 og nefndi það evrópín eftir heimsálfunni Evrópu.

Við vitum ekki til þess að heiti evrópíns sé valið af einhverri tiltekinni ástæðu. Nokkur önnur frumefni draga nafn sitt af löndum og landsvæðum. Skandín (₂₁Sc) er dregið af heitinu Skandinavía, gallín (₃₁Ga) er nefnt eftir Galliu, sem var svæði í Vestur-Evrópu fyrr á tímum, german (₃₂Ge) eftir Germaniu, það er Þýskaland, rúþen (₄₄Ru) eftir latneska nafninu Ruthenia, það er Rússland, og fransín (₈₇Fr) kennt við Frakkland. Ýmis fleiri frumefni eru kennd við borgir og þekkta vísindamenn.

Á evruseðlinum eru ýmsir öryggisþættir sem gera fölsurum erfitt um vik. Til dæmis má skoða seðlana undir útfjólubláu ljósi og hlutar seðlanna verða þá ýmist rauðir, bláir eða grænir. Rauði liturinn stafar af frumefninu evrópíni.

Evrópín finnst ekki eitt og sér í náttúrunni heldur ætíð með öðrum efnum. Í samanburði við önnur frumefni er evrópín lítið notað en notkun þess snýr nær eingöngu að svonefndri fosfórljómun (e. phosphorescence) sem efnið býr yfir. Efnið er til að mynda notað til að fá fram rauðan lit í sjónvörpum af gerðinni CRT (e. cathode ray tube) sem í daglegu tali kallast túbusjónvörp. Enn fremur er evrópín notað til að verjast fölsun á evruseðlum. Efni sem er sett í seðlana „örvast“ þegar lýst er á þá með útfjólubláu ljósi af ákveðinni bylgjulengd og jónir efnisins senda svo frá sér ljós af annarri bylgjulengd. Til dæmis er unnt að fá fram rauðan lit með notkun evrópíns með því að beina útfjólubláu ljósi með bylgjulengdinni 340 nm að efninu.

Heimildir:

• Europium - Wikipedia, the free encyclopedia. (Skoðað 14.5.2013).
• Europium and the Euro | Content from SmarterScience | Knowledge at your fingertips. (Skoðað 14.5.2013)
• The Chemistry of Euro banknotes | Life is Chemistry. (Skoðað 14.5.2013).
• Nöfn frumefnanna eftir Þorstein Sæmundsson. (Skoðað 14.5.2013).
• Hversu mörg frumefni eru þekkt og hve mörg þeirra koma fyrir í náttúrunni? eftir Emelíu Eiríksdóttur. (Skoðað 14.5.2013).
• Hvað heita öll frumefnin? eftir Emelíu Eiríksdóttur. (Skoðað 14.5.2013).

Mynd:

• ECB: Banknotes - Security features - Additional features. (Sótt 14.5.2013).